1- دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران. 2- دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران. ، s.khorashadi@modares.ac.ir
چکیده: (2480 مشاهده)
نگاهی به تمدن‌های باستانی همچون مصر، میان‌رودان، یونان و ... نشان می‌دهد که نگارش و نویسندگی عمدتاً مرتبط با قلمروی ایزد(ان) مشخصی بوده‌است. براساس مدارک موجود می‌دانیم که ایلام نیز از تمدن‌هایی‌ا‌ست که نگارش درآن پیشینه‌ای غنی و کهن داشته‌است؛ با وجود این، مبحث خدایان نگارش در تمدن ایلام تاکنون مغفول مانده و موردتوجه پژوهشگران این حوزه قرارنگرفته‌است؛ ازاین‌رو، در پژوهش حاضر با هدف شناسایی و معرفی ایزدان نگارش در ایلام باستان و نسبت آن با سنت میان‌رودانی و ایرانی، چنین طرح پرسش می‌شود که براساس شواهد موجود، چه ایزد(انی) مسئول حوزه نگارش و نویسندگی در اساطیر ایلام باستان بوده‌اند؟ چه رابطه‌ای میان نگرش اساطیری-مذهبی ایلام باستان با نگرش ایرانی و میان‌رودانی در حوزۀ ایزدان نگارش وجود داشته‌است؟ نتیجۀ مطالعات از دریچۀ "رهیافت تاریخی" (مطالعۀ تطبیقی اسناد مکتوب با شواهد مادی باستان‌شناختی) حاکی از آن است که احتمالاً نپیریش، تیرومیتهیر/تیروتیر، نبو و شاید نیسابه مسئول حوزه نگارش و نویسندگی در ایلام باستان بوده‌اند؛ درمیان ایزدان نگارش، نبو و نیسابه ریشه میان‌رودانی (به‌ترتیب اموری و سومری) داشتند و می‌توان تأثیراتی میان‌رودانی درباره تیرومیتهیر/تیروتیر نیز پیشنهاد داد. دراین‌میان، نبو و نپیریش مذکر و نیسابه مؤنث بود و از جنسیت تیرومیتهیر/تیروتیر نیز اطلاعی نداریم. همچنین ممکن است که این سنت ایلامی بر سنت ایرانی تأثیر نهاده‌باشد؛ به‌ویژه، درباره شباهت اسمی و لقبی (دبیری) ایزد تیر و تیرومیتهیر/تیروتیر. هرچند وجود تأثیراتی معکوس نیز محتمل است که با مدارک فعلی سخن‌گفتن درباره آن چندان میسر نیست. بدیهی‌ا‌ست درک عمیق ارتباط تیر و تیرومیتهیر/تیروتیر منوط به کشف داده‌هایی درباره نام سیارات و وظایف ایزدان در ایلام باستان، خاستگاه هندواروپائیان و هندوایرانیان و ارتباطات ایلامیان و ایرانیان است.
Enteshari Najafabadi A, Khorashadi S. a study on gods of writing in Elam and their relationship with Mesopotamian and Iranian tradition. CHS 2023; 15 (57) URL: http://chistorys.ir/article-1-1651-fa.html
انتشاری نجف‌آبادی علیرضا، خُراشادی سرور. معرفی ایزدان نگارش در ایلام باستان از دریچۀ رهیافت تاریخی. فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی. 1402; 15 (57)
تکمیل فرم تعهدنامه و امضای همه نویسندگان برای ارسال مقاله به داوری الزامی است. پس از تکمیل فرم می بایست در بخش ارسال فایل مقاله بارگذاری شود. جهت دریافت فرم این بخش را کلیک فرمایید.
