1- استادیار دانشگاه الزهرا؛ تهران ، ایران ، mrb1385@gmail.com 2- دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده: (3221 مشاهده)
جنبش امام حسین (ع) در الگوسازی اندیشهای و رفتاری شیعیان نقش بسیار بنیادی داشته و تحلیلهای گوناگونی از آن شده است. با اینهمه چنین مینماید که بهرهگیری از نظریههای زبانشناسی میتواند افقهای تازهای در تحلیل تاریخی این جریان مذهبی-اجتماعی بگشاید. این نوشتار بر پایهی نظریهی کنشهای گفتاری جان سرل (1999) در پنج گروه اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی به تحلیل سخنان امام حسین (ع) در گام آغازین جریان عاشورا از مدینه تا مکه میپردازد. نظریهی کنش گفتاری در زمینهی تحلیل گفتمان، بر عملکرد زبان تأکید دارد و سخنگفتن را یک کنش دانسته است. با کاربست این نظریه، ضمن بررسی لایههای زبانی یک اثر، ویژگیها و زوایای پنهان متن را میتوان بررسی و آشکار کرد. پژوهش نشان میدهد که کنشهای اظهاری در سخنان امام (ع) بیش از دیگر کنشهاست و وی آنها را در عباراتی به قصد معرفی خود، بیان شرایط و قصد خویش بیان کرده است. کنشهای ترغیبی، عاطفی و اعلامی با اختلاف قابلتوجهی کمتر از کنشهای اظهاری به کار رفتهاند. در سخنان امام (ع) هیچ ترغیبی مبنی بر همراهکردن دیگران با خود دیده نمیشود و او حتی به دنبال دعوت پنهانی یا برانگیختن مردم برای حمایت از خود نیست. بررسی بافت موقعیتی و کنشهای گفتاری این سخنان نشان میدهد که حسین (ع) در این مرحله از حرکت خود، قصد جنبش یا ساماندهی برای گرفتن حکومت را ندارد و عملکرد ایشان عملکردی واکنشی بوده است، نه کنشی.
بارانی محمدرضا، پاکروان مهدیه. تحلیل سخنان امام حسین (ع) از مدینه تا مکه، بر پایهی
نظریهی کنشهای گفتاری جان سرل. فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی. 1398; 11 (42) :37-69
تکمیل فرم تعهدنامه و امضای همه نویسندگان برای ارسال مقاله به داوری الزامی است. پس از تکمیل فرم می بایست در بخش ارسال فایل مقاله بارگذاری شود. جهت دریافت فرم این بخش را کلیک فرمایید.