1- دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه خوارزمی تهران ، manochehryosefi44@gmail.com 2- دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران 3- استادیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی تهران، ایران
چکیده: (2204 مشاهده)
انحطاطاندیشی تمدن ایرانیـ اسلامی در تاریخپژوهی زرینکوب چکیده عبدالحسین زرینکوب از جمله ادیبان و تاریخپژوهان ایرانی است که آثار گوناگونی در زمینههای مختلف به رشته تحریر درآورد. اندیشه انحطاطشناسانه از جنبههای پُرمحتوای نوشتههای اوست. او متأثر از میراث فکری تاریخنگاران عصر ناصری و متجددان نظریهپرداز دوره رضاشاه، به عوامل مؤثر بر انحطاط تمدن ایرانیـ اسلامی پرداخت. زرینکوب در لابهلای آثارش با مقایسه ادوار تاریخ ایران، نه فقط تبیینهای پیشینیان را بازتولید کرد، بلکه عناصری دیگر بر آن افزود. بر این اساس، یکی از مهمترین تلاشهای وی برای خروج از این وضعیت منحط، طرح دوباره مسئله انحطاط بود. او با طرح این مسئله، با رویکردی تاریخی به انحطاط مزمن تاریخی ایران و تمدن اسلامی پرداخت. یافتههای این تحقیق، بر اساس روش تحلیلی ـ توصیفی نشان میدهد که زرینکوب راز و رمز چرایی انحطاط را به مؤلفههایی همچون بیتسامحی، یونانیمآبی، جبرگرایی و خردستیزی نسبت میدهد. وی توجه به مُدارای دینی، بیگانهدوستی، آزادی فکر و خردورزی را برای سیاستمداران امروزی جامعه ایران آموزنده و انحراف از این ویژگیها را مصیبتبار میداند. از این حیث، کانون اندیشگی وی برای حلِ مسئله انحطاط در ایرانِ پیشامدرن و معاصر، بازآفرینی و استمرار عناصر فرهنگی و قومی ِبرجایمانده از گذشته تاریخی است. واژههای کلیدی: اسلام، انحطاط، ایران، بیتسامحی، خردستیزی، جبرگرایی، یونانیمآبی
