RT - Journal Article T1 - Study of religious pluralism in the works of Ain al-Qozat Hamedani JF - cultural-history YR - 2022 JO - cultural-history VO - 14 IS - 53 UR - http://chistorys.ir/article-1-1525-fa.html SP - 53 EP - 70 AB - بررسی پلورالیسم دینی در آثار عین­القضات همدانی چکیده پلورالیسم دینی را معمولاً با جان هیک (۱۹۱۲ـ۲۰۱۹) می‌شناسند. هیک با نگاهی برون­دینی به ادیان و مذاهب، آنان را در رسیدن به حقیقتِ هدایت و رستگاری محق می‌دانست. او با استناد به پیش‌فرض‌هایی، ترجیح این گفتمان بر رویکردهای انحصارگرا و شمول­گرای دینی را مدعی شد. پلورالیست‌های دینی با آگاهی از ظرفیت‌های دین اسلام کوشیدند برخی از عرفا و شاعران جهان اسلام را که به‌زعم خود منطبق و هم‌داستان با آنان بودند، به جهانیان معرفی کنند، اما از توجه به عارف بزرگ قرن ششم عین­القضات همدانی (۴۹۲ـ۵۲۵ ق) ـ که به نظر می‌رسد به لحاظ وسعت نظر در میان شخصیت‌های اسلامی و دینی شخصیتی کم‌نظیر باشدـ غفلت ورزیده‌اند. این پژوهش به شیوه توصیفی ـ تحلیلی درصدد است به این پرسش پاسخ دهد که نسبت بین نگاه منبسط و وسعت­گرایانه دینی عین­القضات با پلورالیسم دینی مطابق با معیار امروزی چگونه است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عین­القضات همدانی، در هیچ یک از قالب‌های نوساخته و امروزی نمی‌گنجد. در برخی جهات، رهیافت‌های عین­القضات در برابر پلورالیست‌ها قرار دارد، اما او به‌مثابه یک عالم دینی، در بررسی‌های تاریخی و دانشی خود به رهیافت‌های پلورالیست‌ها نزدیک شده است و همه ادیان و نظام‌های فکری غیر ابراهیمی را نیز واجد بهره‌هایی از حقیقت می‌داند. ازاین‌رو، برای شناخت اندیشه‌های عین­القضات در حوزه دین‌شناسی، باید مدل و میدانی فراخ‌تر مطرح شود. واژه­های کلیدی: پلورالیسم دینی، جان هیک، عین­القضات همدانی، شمول‌گرایی، انحصارگرایی LA eng UL http://chistorys.ir/article-1-1525-fa.html M3 10.29252/chs.14.53.53 ER -