:: دوره 13، شماره 51 - ( فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی 1401 ) ::
جلد 13 شماره 51 صفحات 53-27 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل جامعه‌شناختی گسست هویت اجتماعی جنبش ابن‌طباطبا
محمدرضا بارانی*1، زینب میرزایی مهرآبادی2
1- استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران ، mrb1385@gmail.com
2- دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران
چکیده:   (2004 مشاهده)
تحلیل جامعه‌شناختی گسست هویت اجتماعی جنبش ابن‌طباطبا
با تکیه بر نقش زید بن­ موسی­کاظم


چکیده
عباسیان در نخستین دهه­های فرمانروایی، با جنبش‌های شیعیِ پیروِ اندیشه سیاسی زید مواجه شدند. یکی از این جنبش­ها که در زمان مأمون و به سال 199هجری­قمری رخ داد، جنبش ابن­طباطبا است. با آنکه گستره جغرافیایی این جنبش در مدت زمان کوتاهی، از کوفه تا حجاز و از شرق تا اهواز را در برگرفت، به دلیل گسست از هویت اجتماعی­ـ خاندانی خود به پیروزی نرسید. تحلیل هویت اجتماعی جنبش ابن­طباطبا با تکیه بر نقش زید، مسئله بنیادی این پژوهش است که بر مبنای مطالعات کتابخانه­ای و با روش تحلیلی انجام شد. بررسی جامعه‌شناختی گسست هویت اجتماعی جنبش ابن­طباطبا، بر اساس چهار محور هویت­ساز اجتماعی یعنی، ساختار، فرایند، باورهای جنبش و نیروهای کنش­زا صورتبندی شد تا محورهای بنیادین هویت اجتماعی جنبش و نقش زید در دگرگونی این هویت بررسی و هویت شیعی آن روشن شود. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که زیدبن­موسی به همراه دیگر علویان، با بهره­گیری از ابزار و رفتارهای ناپسند، در پی گسترش جنبش در میان تمامی مردم منطقه و دیگر سرزمین­ها بود. رفتار خشونت­بار در اداره شهرها و در برابر رقیبان، مانع از آن شد که آنها باورهای جنبش را نهادینه و مردم را با خود همراه کنند. به سخن دیگر، هویت شیعیِ جنبش، توان نهادینه­سازی اندیشه خود را در میان پیروانش نداشت و در نتیجه، با از دست دادن پایگاه اجتماعی شکست خورده و از پیروزی بازماند.
واژه­های کلیدی: جنبش، زیدبن‌موسی، ابن‌طباطبا، ساختار، فرآیند، باور، نیروهای کنش‌زا
 
 
 
شماره‌ی مقاله: 2
واژه‌های کلیدی: جنبش، زید بن موسی، ابن طباطبا، ساختار، فرآیند، باور، نیروهای کنش زا.
متن کامل [PDF 460 kb]   (289 دریافت)    
ترویجی: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/11/17 | پذیرش: 1401/3/10 | انتشار: 1401/3/10


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 13، شماره 51 - ( فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها