|
تحلیل گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا در کتاب‌های درسی تاریخ (1320-1304 هـ. ش)
|
| محمدرضا معلمان1، سهراب یزدانی مقدم*2، داریوش رحمانیان کوشککی3، عطاالله حسنی |
1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2- دانشگاه خوارزمی ، sohrab_yazdani_78@yahoo.com
3- دانشگاه نهران |
|
|
چکیده: (1729 مشاهده) |
تحلیلگفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا در کتاب‌های درسی تاریخ (1304-1320هـ.ش)
محمدرضا معلمان[1]
سهراب یزدانی‌مقدم[2]
داریوش رحمانیان کوشککی[3]
عطاءالله حسنی[4]
چکیده
ناسیونالیسم یکی از مفاهیم تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران بوده است. این مفهوم که از اواسط دوره قاجاریه به نوشته‌های برخی از اندیشمندان راه یافت، در دوره انقلاب مشروطه در قالب گفتمان ناسیونالیسم لیبرال، به یکی از ارکان فکری این حرکت تبدیل شد. در اوضاع نابسامان اجتماعی و سیاسی ایران در طی جنگ جهانی اول و بعد از آن، گفتمان ناسیونالیسم لیبرال با بحران معنی روبهرو شد. از این‌رو در اذهان سوژه‌ها، نیاز به گفتمانی جایگزین پدید آمد که مشکلات موجود را حل کند و به بازتولید معانی تازه بپردازد. در این وضعیت، نظریه تشکیل دولت مقتدر مرکزی مطرح و گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا برای توضیح مشکلات و ارائه راهحل مفصل‌بندی شد. یکی از روش‌های بررسی و مطالعه رخدادهای تاریخی، روش تحلیل گفتمان است. این پژوهش برمبنای نظریه تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه، در پی پاسخ به این پرسش است که مفصل‌بندی، مفاهیم و فرایند هویتیابی گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا، در کتاب‌هایی درسی تاریخِ چاپ وزارت معارف، در دوره رضاشاه چگونه بوده است؟ در این پژوهش با بررسی کتاب‌هایی درسی تاریخ چاپ وزارت معارف دوره رضاشاه، مشخص شد که قدرت حاکم با مفصل‌بندی مفاهیم و مؤلفه‌های گفتمان ناسیونالیسم اقتدارگرا پیرامون دال مرکزی شاه، از این گفتمان برای تحکیم پایه‌های حکومت نوپای پهلوی استفاده کرد.
واژه‌های کلیدی: تحلیل گفتمان، ناسیونالیسم اقتدارگرا، رضاشاه، کتاب درسی تاریخ.
[1] . دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران (rezamoaleman@yahoo.com)
[2] . دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول) (sohrab_yazdani_78@yahoo.com)
[3] . دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران (rahmanian@ut.ac.ir)
[4] . استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی (a_hassani@yahoo.com)
تاریخ دریافت : 14/8/1400 – تاریخ تأیید 21/10/1400
|
|
| واژه‌های کلیدی: تحلیل گفتمان، ناسیونالیسم اقتدارگرا، رضاشاه، کتاب درسی تاریخ. |
|
|
متن کامل [PDF 370 kb]
(239 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1400/8/14 | پذیرش: 1400/9/10 | انتشار: 1400/9/10
|
|
|
|
|
|
