1- دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات تهران، ایران 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات تهران و دانشگاه شهید بهشتی ، afimathis@gmail.com 3- دانشگاه تهران
چکیده: (2589 مشاهده)
تبارشناسی کنارنگان در دورۀ ایران باستان و ایران اسلامی
فاطمه حاجی‌پور لاطرانی[1] رضا شعبانی صمغآبادی[2] آذرتاش آذرنوش[3] در اواخر دورۀ ساسانی، یزدگرد سوم (631-651م) در آخرین تلاشها برای حفظ مِلک و مُلک پادشاهی، راهی خراسان شد. او قصد داشت نزد کنارنگ توس رود، اما حاکم توس کافی نبودن جا را بهانه کرد و نپذیرفت و او به سوی کنارنگ مرو رهسپار شد. ردّ پای کنارنگها در دورۀ ایران باستان و دورۀ اسلامی و داستانهای شاهنامۀ فردوسی دیده میشود. نگارندگان این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش بوده‌اند که کنارنگها چه کسانی بودند؟ چه مناصب کشوری و لشگری داشتند؟ و در کدام منطقۀ جغرافیایی ایران حکمرانی میکردند؟ به منظور پاسخ به این پرسش‌ها، آثار مورخان سدههای نخستین و همچنین مورخان معاصر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و معلوم شد واژه کَنارنگ به معنای نگهدار کرانهها، والی و خداوند زمین است و در گزارشهای کتب تاریخی در مفهوم مناصب لشکری و کشوری همچون شاه، فرمانروا، مرزبان و صاحب طرف، سردار و سپهبد آمده است. کنارنگها از صفت پهلوانی و عدل و داد برخوردار بودند و حوزۀ جغرافیایی حکمرانیشان بیش از همه مختص شهرهای خراسان، نظیر مرو، نساء، توس و ابرشهرِ نیشابور و در دورهای طبرستان بوده است. آنها همنشین خاندانهای نامدار پارتی و ساسانی بودند و با گذشت زمان شکل خاندانی و موروثی پیدا کردند و در سدههای نخستین اسلامی کم‌وبیش به حیات خود ادامه دادند. واژههای کلیدی: کنارنگ، شاه، مرزبان، خاندان، خراسان واژههای کلیدی: کنارنگ، شاه، مرزبان، خاندان، خراسان
[1]. دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران fatemehajipour@yahoo.com.
[2]. استاد گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول) drshaabani.reza1317@gmail.com
[3]. استاد ادبیات عرب دانشگاه تهران، تهران، ایران drazarnoosh@gmail.com
