|
جایگاه و کارکرد فرهنگی –تمدنی رباطهای حجاز در ایام حج(قرون 7-8 ه)
|
| سیده سعیده عقیلی*1، مهدی عبادی2، مهدی جمالی فر3 |
1- دانشجوی دکتری دانشگاه مذاهب اسلامی دانشکده علوم قرآن و حدیث (نویسنده مسئول) ، aghilisaeideh@gmail.com
2- دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام نور تهران
3- استادیار گروه تاریخ دانشگاه مذاهب اسلامی |
|
|
چکیده: (119 مشاهده) |
| در قرون هفتم و هشتم هجری در نتیجه حاکم بودن قدرتهای متنازع و متخاصم در شرق و غرب جهان اسلام، مناسبات و تبادل فرهنگی و تمدنی مناطق مختلف آن با یکدیگر با مشکلات جدی روبه‌رو شده بود. در این میان، حجاز نقشی مهم، به‌ویژه، در ممانعت از انقطاع این مناسبات ایفا نمود و به‌واسطۀ حج و حج‌گزاری، به کانونی برای استمرار فرهنگی و تمدنی جهان اسلام تبدیل شد. در کنار تمامی عوامل و نهادهای فرهنگی فعال و تأثیرگذار دیگر، رباطها نیز در این مهم نقش‌آفرینی کردند. بنابر یافته‌های این پژوهش تاریخی، رباطهای حجاز که مراکزی رفاهی بودند، در جایگاه نهادهای فرهنگی و تمدنی نیز مطرح شدند و با فزونی یافتن این وجه از کارکرد رباطها در این دو قرن، واقفان پرشماری از شرق و غرب جهان اسلام به احداث رباط در شهرهای مکه و مدینه پرداختند. اختصاص موقوفه‌های قابل توجه به این رباطها و نیز فراهم آوردن امکاناتی چون کتابخانه در برخی از آن‌ها، موجب شد رباطهای حجاز (شهرهای مکه و مدینه) به مراکزی علمی و آموزشی نیز تبدیل شوند. براین اساس، طی این دو قرن، در کنار افزایش نقش‌آفرینی اجتماعی رباطها در جامعه حجاز، این بناها یا نهادها از نظر آموزشی، علمی و فرهنگی نقش تسهیل‌کنندۀ مهمی ایفا کردند و به ویژه، در برقراری مناسبات فرهنگی و تمدنی مناطق مختلف جهان اسلام و استمرار آن مؤثر واقع شدند. |
|
| واژه‌های کلیدی: مراکز فرهنگی اسلامی، حج و حج‌گزاری، حجاز، رباطهای مکه، رباطهای مدینه |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/2/16 | پذیرش: 1402/6/7 | انتشار: 1402/6/7
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
