استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر, ایران ، mkeshavarz_59@yahoo.com
چکیده: (2396 مشاهده)
نمود مطربان، آلات و عناصر طرب در شعر حافظ شیرازی
چکیده در تاریخ ایران باستان، مطربان با نامهایی همچون گوسان، خنیاگر و رامشگر، جایگاه اجتماعی و فرهنگی قابل ذکری داشتهاند. با آمدن اسلام، دامنه حضور و نفوذ آنان به تاریخ ایران بعد از اسلام و متون ادبی و تاریخی این دوره کشانده شد. دیوان حافظ از نمودهای بارز تجلی این صنف و عناصر و آلات طرب آنان به شمار میرود. چرایی و چگونگی نمود مطربان در دیوان حافظ، موضوع تازه و در خور بررسیای است که تبیین ابعاد و زوایای آن، پژوهشی مستقل میطلبد. این جستار با روشی توصیفیـ تحلیلی درصدد پاسخگویی به این سؤالهاست که مطربان و آلات و عناصر طرب، چگونه در شعر حافظ متجلی شدهاند و علل و چرایی نمود آنان در شعر وی چه بوده است؟ یافتهها نشان میدهد که در شعر حافظ مطربان با نامهایی همچون مغنی و مطرب نمود یافتهاند و آلات و عناصر طرب ـ همانند صراحی، دف، چنگ، رباب، می و...ـ با بسامد بالا و بهمنظور ارائه و خلق تصاویر و مضامین عاشقانه، عارفانه و تعلیمی، بازتولید و تکثیر شدهاند. زمینههای مساعد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیراز عصر حافظ، نقش مثبت و اثرگذار مطربان در تزریق شادی به مردمان، ارتباط تنگاتنگ شعر با موسیقی و آواز، علاقه حافظ به آواز و شاید تبحر وی در این رشته،ناپایداری حال جهان و غنیمت دانستن فرصت و نیز شناخت بالای حافظ از صنف مطربان و ادوات موسیقی، از عوامل و چرایی نمود مطربان در دیوان وی بهگونهای بسیط و گسترده بوده است. واژههای کلیدی: مطربان، آلات و عناصر طرب، موسیقی، آواز، دیوان حافظ شیرازی.
Keshavarz Beyzaei M. The Social Class of Motreban and Its Elements and Belongings in Hafiz’s Poetry. CHS 2022; 13 (51) : 5 URL: http://chistorys.ir/article-1-1393-fa.html
کشاورز بیضایی محمد. نمود مطربان، آلات و عناصر طرب در شعر حافظ شیرازی. فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی. 1401; 13 (51) :119-142
تکمیل فرم تعهدنامه و امضای همه نویسندگان برای ارسال مقاله به داوری الزامی است. پس از تکمیل فرم می بایست در بخش ارسال فایل مقاله بارگذاری شود. جهت دریافت فرم این بخش را کلیک فرمایید.