|
نمود مطربان، آلات و عناصر طرب در شعر حافظ شیرازی
|
| محمد کشاورز بیضایی* |
| استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر ، mkeshavarz_59@yahoo.com |
|
|
چکیده: (460 مشاهده) |
نمود مطربان، آلات و عناصر طرب در شعر حافظ شیرازی
محمد کشاورز بیضایی
چکیده
در تاریخ ایران باستان، مطربان با نام‌هایی همچون گوسان، خنیاگر و رامشگر، جایگاه اجتماعی و فرهنگی قابل ذکری داشتهاند. با آمدن اسلام، دامنه حضور و نفوذ آنان به تاریخ ایران بعد از اسلام و متون ادبی و تاریخی این دوره کشانده شد. دیوان حافظ از نمودهای بارز تجلی این صنف و عناصر و آلات طرب آنان به شمار می‌رود. چرایی و چگونگی نمود مطربان در دیوان حافظ، موضوع تازه و در خور بررسیای است که تبیین ابعاد و زوایای آن، پژوهشی مستقل میطلبد. این جستار با روشی توصیفیـ تحلیلی درصدد پاسخ‌گویی به این سؤالهاست که مطربان و آلات و عناصر طرب، چگونه در شعر حافظ متجلی شده‌اند و علل و چرایی نمود آنان در شعر وی چه بوده است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد که در شعر حافظ مطربان با نام‌هایی همچون مغنی و مطرب نمود یافتهاند و آلات و عناصر طرب ـ همانند صراحی، دف، چنگ، رباب، می و...ـ با بسامد بالا و به‌منظور ارائه و خلق تصاویر و مضامین عاشقانه، عارفانه و تعلیمی، بازتولید و تکثیر شده‌اند. زمینه‌های مساعد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیراز عصر حافظ، نقش مثبت و اثرگذار مطربان در تزریق شادی به مردمان، ارتباط تنگاتنگ شعر با موسیقی و آواز، علاقه حافظ به آواز و شاید تبحر وی در این رشته، ناپایداری حال جهان و غنیمت دانستن فرصت و نیز شناخت بالای حافظ از صنف مطربان و ادوات موسیقی، از عوامل و چرایی نمود مطربان در دیوان وی به‌گونه‌ای بسیط و گسترده بوده است.
واژه‌های کلیدی: مطربان، آلات و عناصر طرب، موسیقی، آواز، دیوان حافظ شیرازی.
|
|
| واژه‌های کلیدی: طبقۀ اجتماعی، مطربان، پیدایی، دیوان حافظ شیرازی |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1400/8/26 | پذیرش: 1401/3/10 | انتشار: 1401/3/10
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
