عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران ، khazaei@HUM.ikiu.ac.ir
چکیده: (2172 مشاهده)
فردگرایی روششناختی در تاریخ فرهنگی و منظومه فکری ارنست گامبریج یعقوب خزائی[1] چکیده در تاریخ تفکر، متفکران در دو دسته از یکدیگر قابل تفکیکاند. نخست، دستهای که تفکراتی خلاق و نظریاتی بدیع در حوزههایی از انسانیات مطرح کردهاند. دوم، افرادی که در بسط و اشاعه نظریات و تفکرات گروه نخست کوشیدهاند. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا نظریه گامبریج در تاریخ فرهنگی، ایده نو و اصیلی را واجد بوده است؟ مدعای مقاله حاضر این است که زیرساخت تفکر و روش گامبریج، راسلیـپوپری است و او با پیروی از فردگراییِ روششناختیِ پوپری، به پارادایم مقابل آن یعنی، کلگرایی روششناختی یورش برده و تمام نظریههای همبسته با کلگرایی از جمله نظریه هگل و تاریخ فرهنگی متناظر با آن و «اصل ضرورت علی» را ردّ کرده است. از این رو، به نظر میرسد که ارنست گامبریج در شمار متفکران دسته نخست قرار نمیگیرد. او بیشتر مورخی است که اندیشه همفکرانشـراسل و پوپرـ را بسط و گسترش داده است. این در حالی است که برخی از اندیشهورزان نیمه دوم قرن بیستممیلادی، از دوگانه روششناختی کلگرایی و فردگرایی روششناختی عبور کردند و با دیالکتیکی از این دو، در بررسی مسائل علوم اجتماعی به جامعیت بیشتری دست یافتند. دستاورد مقاله حاضر این است که گامبریج در تاریخ فرهنگی مورد نظرش، با دستهبندی آدمیان به نوع پستتر و عالیتر، در همان دامی فرو غلتید که رژیم توتالیتر هیلتری ـ که بهشدت آماج انتقاد گامبریج است ـ در آن فرو افتاده بود. این نوع نگرش به تاریخ فرهنگی، نوع دیگری از همان توتالیتاریسمی است که گامبریج مدعی مبارزه با آن است. در واقع، گامبریج هم به گونهای دیگر و با خودآگاهی کمتری، منادی توتالیتاریسم و نوعی قوم کشی است. واژههای کلیدی: ارنست گامبریج، تاریخ فرهنگی، فردگرایی روششناختی، هگل، راسل، پوپر
[1]. عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران (نویسنده مسئول) khazaei@HUM.ikiu.ac.ir تاریخ دریافت: 19/7/1400- تاریخ تأیید 28/10/1400
Ernest Gombrich :Methodological individualism in cultural history and his intellectual-philosophical system. CHS 2021; 13 (49) : 3 URL: http://chistorys.ir/article-1-1380-fa.html
خزائی یعقوب. فردگرایی روش شناختی در تاریخ فرهنگی و منظومه فکری ـ فلسفی ارنست گامبریج. فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی. 1400; 13 (49) :55-77
تکمیل فرم تعهدنامه و امضای همه نویسندگان برای ارسال مقاله به داوری الزامی است. پس از تکمیل فرم می بایست در بخش ارسال فایل مقاله بارگذاری شود. جهت دریافت فرم این بخش را کلیک فرمایید.