1- دانشجوی دکتری هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران، 2- استادیار گروه باستانشناسی، دانشکده حفاظت آثار فرهنگی (کاربردی)، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران ، M.kazempour@tabriziau.ac.ir 3- استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران 4- استاد گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده: (1342 مشاهده)
طبقهبندی خط در سکههای آل بویه، ضرب شیراز
چکیده سکهها از مهمترین آثار به دست آمده از دوره آلبویه (320ـ448 ه.ق) هستند. سکهها علاوه بر ارائه اطلاعات تاریخی ـ همانند محل و سال ضرب و نام پادشاه ـ به سبب دارا بودن کتیبه، معرّف بخشی از خطوط روزگار خود هستند که با مطالعه و دقتنظر در آنها میتوان به فرمهای نوشتاری آن دوره پیبرد.به علت جایگاه ویژه آلبویه در شکلگیری و تحول کتیبهنگاری در قرون چهارم و پنجم هجری قمری، شناسایی فرم نوشتارسکهها این دوره، امری ضروری و مهم و راهگشای شناسایی خطوط این دوره است. شیراز یکی از مهمترین شهرهای دوره آلبویه است که ضرابخانه داشت. هدف این پژوهش بررسی خط در سکههای ضرب شیراز و طبقهبندی فرم نوشتار کتیبههای این سکههاست. این پژوهش با روش تحلیلی ـ توصیفی در پی پاسخ به دو پرسش است؛ در طبقهبندی سکهها به چه ویژگیهای ساختار بصری حروف میبایست توجه کرد؟ مهمترین ویژگیهای ساختاری سکههای ضرب شیراز کدامند؟ از نتایج این پژوهش شناسایی چهار طبقه اصلی نوشتار در سکهها است. در گروه اول سکههای آلبویه حروف کشیده و در گروه دوم حروف همراه با فرمهای تزئینی است که نمونههای مشابه آن در دیگر ضرابخانههای آلبویه نیز مشاهده شد. در گروه سوم، حروف با الفهای کشیده و فشردگی حروف روی خط کرسی همراه است. این گروه را میتوان گروه اختصاصی ضرابخانه شیراز معرفی کرد. گروه چهارم شامل خطوط ثلث و نسخ کهن است. واژههای کلیدی: سکه، ضرابخانه شیراز، آلبویه، طبقهبندی، خط
