عبداله میرزایی[1]

چکیده

نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم مصادف با تحولات گسترده‌ی فرهنگی و اقتصادی در غرب، نخستین نمایشگاه جهانی فرش دستباف شرقی در امپراتوری اتریش برگزار شد. با‌توجه‌به اهمیت فرش در حیات سیاسی و اقتصادی ایران در آن دوره، هدف از این پژوهش شناخت زمینه­های شکل­گیری، نتایج برگزاری این نمایشگاه و جایگاه قالی­های دستباف ایرانی در این رویداد است. مطالعات اسنادی و تاریخی نشان داده‌اند که قالی‌های ایرانی از نظر کمّی و کیفی جایگاه نخست را در این نمایشگاه به خود اختصاص دادند. ارزش­های بصری و زیبایی‌شناسانه‌ی این قالی­ها باعث ارتقای ارزش­های پژوهشی قالی­های شرقی و ایرانی در بین پژوهشگران و بنیان­گذاری مکتب فرش­شناسی وین گردید. تحسین این قالی­ها از سوی منتقدان و نخبگان فرهنگی باعث گرایش موزه­ها و مجموعه­های هنری به خرید و نمایش قالی­های ایرانی در ردیف هنر­های زیبا گردید. مجموعه‌ی این اقدامات موجب تحریک تقاضای خرید قالی دستباف در بین خانوارهای غربی و تقویت تولید و صادرات قالی ایران به میانجی‌گری شرکت­های چندملیتی و ایرانی شد.