|
داستان های روایی دوران ساسانی سی لحن باربد و مطالعۀ موردی: پنجۀ کبک دری
|
سیدحسین میثمی*   |
| دانشگاه هنر ، meysami@art.ac.ir |
|
|
چکیده: (5306 مشاهده) |
داستان‌های روایی که همراه با موسیقی بوده‌اند، بخشی از رپرتوار موسیقی دربار ساسانی را تشکیل می‌دادند. این داستانها در دو مقیاس بزرگ و کوچک یعنی 360 دستان و 30 لحن تنظیم شده بودند که این ترتیب را به باربد، موسیقی‌پرداز دربار خسرو پرویز نسبت داده‌اند. این نام‌ها را می‌توان در رساله‌های به‌جامانده از قدیم، سروده‌های شاعرانی چون منوچهری دامغانی یا در فرهنگ‌های مختلف بازیافت. این مقاله تأکید بر سی‌لحن باربد به‌ویژه داستان پنجه کبک دری/ راح روح دارد. هدف از این تحقیق کشف داستانها و انگیزه کاربردی آن است. رویکرد تحقیق مبتنی بر توصیف و تحلیل محتوا و روش گردآوری منابع کتابخانه‌ای است. ارتباط عناوین داستانِ پنجه کبک دری با راح روح مهم‌ترین سؤال این تحقیق است. اسامی روایت‌های مذکور از سی‌لحن، گاه یکسان نیست که به‌نظر می‌رسد براساس محتوای داستانها، برخی از آن‌ها دو یا سه نام مشابه داشته‌اند. اشتباهات کاتبان در مورد تعداد آن‌ها را نیز نباید نادیده گرفت. به‌نظر می‌رسد منشأ اصل داستان پنجه کبک دری هندی و با داستان راح روح/ راحهالارواح مرتبط است. متن داستان راحهالارواح در سده‌های مختلف دوران اسلامی دچار دگردیسی‌های فراوانی شده است. محتمل است که مترجمان عرب عنوان راح روح/ راحهالارواح را برای پنجه کَبَک دری برگزیده باشند که به خباثت وزیران اشاره دارد؛ شخصیت‌هایی که در تلاش‌اند با دسیسه و نیرنگ مانع به قدرت‌رسیدن شخص محوری داستان شوند و او را حذف کنند که در این امر موفق نمی‌شوند. این موضوع می‌تواند تفسیری از پیروزی خیر بر شر در تفکر ثنویتِ دین مزدیسنا باشد. |
|
| واژه‌های کلیدی: سی‌لحن، باربد، داستان، پنجه کبک دری، راح روح/ راحهالارواح. |
|
|
|
ترویجی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/10/5 | پذیرش: 1403/2/25 | انتشار: 1403/2/30
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
