|
شاخصه‌های هویت عربی در نظام فکری هشام کلبی
بر پایه‌ی انساب‌نگاشته‌های وی
(جمهره‌النسب و نسب معد و یمن‌الکبیر)
|
زینب امیدیان*   |
| گروه تاریخ تشیع، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری. ، z.omidiyan@hsu.ac.ir |
|
|
چکیده: (3238 مشاهده) |
دانش «نسب‌شناسی» از شاخه‌های علم تاریخ و شعبه‌ای از تاریخ‌نگاری جاهلی است که در دوره اسلامی نیز رشد سریع یافته است. در این میان هشام کلبی (د. 204 ق.) به‌عنوان نخستین مؤلف و تدوینگر انساب، سهم بسزایی در شکل‌گیری و شکوفایی این علم دارد که دو متن مهم یعنی جمهره النسب و نسب المعد و الیمن الکبیر از او در این زمینه بر جای مانده است که ویژگی بارز آن‌ها پرداختن به نسب تمام قبایل عرب است. با وجود این، هنوز این انساب‌نگاشته‌های او چنان که بایسته است مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. از این رو، مسئله‌ی مقاله حاضر مطالعه و تحلیل انساب‌نوشته‌های ابن کلبی است تا از طریق آن دریابد چرا در دوره‌ی نخست عباسی وی با فرارفتن از نسب‌نگاری چند قبیله‌ی محدود به عنوان سنت غالب به تولید متون پیش‌گفته دست یازید. رویکرد اتخاذشده در این تحلیل رویکرد معناکاوی است که در آن گفت‌وگوی میان متن انساب‌نوشته‌ها با نویسنده (هشام کلبی) و بافت اندیشه‌ای و فرهنگی زمانه‌ی متن بررسی و تبیین می‌شوند. نتایج این واکاوی نشان می‌دهد ابن کلبی متأثر از ضرورت احساس نیاز قومیت عرب به هویت‌سازی دست به تولید انساب‌نوشته‌های مذکور زد. او ضمن بازنمایی انساب قوم عرب، با به‌کارگیری عناصری چون گذشته مشترک تاریخی، پیوندهای مشترک اعتقادی و برگزیده شدن پیامبری از دل قوم عرب و همچنین سرزمین مشترک یک هویت عربی‌ـ‌اسلامی غرورآفرین برای قوم عرب در متون خود پدید آورد.
|
|
| واژه‌های کلیدی: هشام کلبی، تحلیل معنا، انساب‌نگاشته‌ها، هویت |
|
|
متن کامل [PDF 252 kb]
(957 دریافت)
|
ترویجی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1395/11/10 | پذیرش: 1397/4/9 | انتشار: 1398/2/22
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
