|
تحلیل سازوکارها و اقدامات رسول اکرم (ص) در جایگزینی آموزههای اقتصادی اسلام: رویکرد نهادگرایی جدید
|
زهرا بختیاری1   ، شهلا بختیاری* 2، حسین راغفر3 |
1- دانش آموخته دکتری تاریخ دانشگاه الزهرا (س)
2- دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا(س) ، sh.bakhtiari@alzahra.ac.ir
3- استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه الزهرا (س) |
|
|
چکیده: (4458 مشاهده) |
بررسی شواهد و قراین تاریخی نشان میدهد باوجود رفتارها و معاملات اقتصادی مختلف در جامعه عرب پیشازاسلام؛ جامعه مزبور از سلامت اقتصادی لازم برخوردار نبود و زمینههای دو قشریشدن -فقیر و غنی- را فراهم آورده بود. این امر، جامعه را از توازن اقتصادی دور کرده بود. درمقابل، رویکرد سیره نبوی به ارائه الگوی درستی از اقتصاد، نیازمند ارائه، تعریف و کوشش برای جایگزینی آموزههای اقتصادی مبتنی بر مبانی اسلامی بهجای مبانی و رفتارهای برگرفته از اندیشه جاهلی بود. پژوهش حاضر میکوشد با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون و نیز با استفاده از تعاریف موجود در رویکرد نهادگرایی جدید در علم اقتصاد، به شاکله و منطق کلّی اقدامات پیامبر در مسیر تغییر و همسوسازی نگرش و رفتار افراد و درنهایت، نهادینهسازی آموزههای اقتصادی اسلام دست یابد و به این پرسش پاسخ دهد که پیامبر(ص) چگونه نگرش و رفتار مبتنی بر نظام جاهلی درباره مسائل اقتصادی را به نگرش و رفتار اسلامی تغییر دادند؟ از پژوهش انجامشده بر میآید که پیامبر (ص) پس از طرح و جایگزینی مهمترین مبانی اندیشه اسلام از قبیل توحید و معاد که بسان پیشرانهها و بازدارندههای قوی متناسب با شرایط عمل میکردند، بهجای مبانی اندیشهای رایج در جامعه عرب آن روز چون شرک، بتپرستی و انکار معاد؛ با طرح آموزههای اقتصادی اسلام در قالب نهادهای رسمی از قبیل نهاد مالکیت و نهاد لاضرر، و نیز نهادهای غیررسمی همچون نهاد قرارداد و نیز بهرهگیری از ظرفیتهای اجرایی مانند استفاده از ظرفیت نهاد مسجد و نظارت بر نظام اجرایی سعی در تغییر، هماهنگسازی و همسوسازی نگرشی و رفتاری مردم با نگرش و رفتار اقتصادی اسلام داشتند. این امر در قالب ساختار نهادی، میتواند نقش مؤثری در استقرار کنشها و کارکردهای اساسی اقتصاد اسلامی در جامعه اسلامی داشته باشد. |
|
| واژههای کلیدی: پیامبر اکرم (ص)، سیره نبوی، اقتصاد اسلامی، نهادگرایی جدید، روش تحلیل مضمون. |
|
|
|
ترویجی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/4/2 | پذیرش: 1403/2/25 | انتشار: 1403/2/30
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
